Gừng là loại cây thảo, sống dai, có thân rễ nạc và phân nhánh xòe ra như hình bàn tay, mang nhiều chồi, từ đó phát ra những thân cao 80-100 cm. Lá thuôn hình ngọn giáo, dài 20-30 cm, mọc thẳng lên, hoa vàng xanh, mép tím, quả mọng.
Gừng vừa là gia vị vừa bài thuốc có ích cho sức khỏe. Bác sĩ Lê Quang Hào, Viện Dinh dưỡng Quốc gia, cho biết trong gừng chứa 2-3% tinh dầu, nhựa dầu 5%, dầu mỡ 3,7%, tinh bột, chất cay... Nước gừng giúp kháng viêm, tiêu đờm, chữa cúm và là bài thuốc quý có tác dụng chống lạnh, giúp tiêu hóa tốt...
Lương y Bùi Đắc Sáng cho biết gừng sống (sinh khương) trong đông y có vị cay, tính hơi ấm. Gừng nướng cháy (thán khương) trị đau bụng lạnh dạ đi ngoài. Gừng khô (can khương) có tác dụng tán hàn, trị cảm lạnh, thổ tả. Vỏ gừng (khương bì) có tác dụng tiêu phù thũng (lợi tiểu).
Bài thuốc từ gừng
Chữa nóng, cảm lạnh, cảm gió hoặc sốt, dùng 7 lát gừng tươi, 7 củ hành củ và một bát nước sắc lên uống nóng, đắp chăn cho ra mồ hôi.
Bị cảm ho nhiều đàm, khó thở, nấu sôi kỹ 7 lát gừng tươi, một thìa trà tầu, một quả chanh tươi vắt nước pha vào, một thìa rượu mạnh và một thìa mật ong, sắc thành thuốc uống.
Người bị sốt rét, nóng lạnh, ho có đờm, dùng gừng nướng kỹ, gọt sạch, thái miếng, ngậm nuốt nước.
Người ho lâu không dứt, ho có đờm, dùng gừng giã dập, chưng với mật ong để ngậm. Trẻ em ho lâu ngày không khỏi, lấy 200 g gừng tươi nấu nước tắm...
Gừng nướng kỹ, gọt sạch, thái nuốt, ngậm nuốt nước, trị sốt rét, ho có đờm. Gừng tươi sắc nước trị đau bụng, chướng bụng.
Gừng tươi giã đắp chữa chấn thương, đau ngực. Nhiều người phải đi từ sáng sớm, đôi khi bị gió độc làm ngất xỉu hoặc mệt mỏi, có thể lấy một miếng nhai ngậm nuốt dần.
Lưu ý, gừng tính nóng nhiệt cao, người có tạng nóng, hay lở miệng, táo bón, người nhiều mồ hôi hoặc đang ra mồ hôi thì không nên ăn nhiều. Ăn nhiều gừng trong thời gian lâu có thể bị nóng trong cơ thể, nổi mụn, toét mắt, chảy nước mắt sống.
Nên sử dụng đúng từng bộ phận của gừng như lá, vỏ, gừng tươi, với liều lượng phù hợp cho từng loại bệnh để đạt hiệu quả phòng trị cao nhất.
